Shih burimin për Llozi

[[Figura:Lever.jpeg|thumb|250px|Llozi]]
[[figura:Palanca-ejemplo.jpg|thumb|250px|Roli i llozit në praktikë.]]
'''Llozi''' (apo '''leva''') është trupi i ngurtë në formë shufre me anën e të cilit me forcë më të vogël fitohet pune më e madhe. Te çdo lloz dallojmë pikën e mbështetjes, pikën zbatuese te forcës dhe pikën zbatuese te peshës. Largësia prej pikë se veprimit te forcës deri te pika mbështetëse e llozit quhet ''krahu i forcës'', ndërsa pjesa e llozit prej pikës mbështetëse te pika e veprimit te e peshës quhet ''krah i peshes''.

== Llojet ==
Pavarësisht nga fakti se ç'pozitë ka pika e mbështetjes kundrejtë pikës zbatuese të forcës dhe të peshës llozi mund të jetë '''dykrahësh''' dhe '''njëkrahësh'''.

*Llozi është dykrahësh në qoftë se pika mbështetëse ndodhet ndermjet pikës zbatuese te forcës dhe peshës. Nëse krahu i forcës dhe krahu i peshës janë te barabarta, atëhere llozi dykrahësh është barabrinjës. 
*Llozi është njëkrahësh kur pika mbështetëse ndodhet në një anë të pikës zbatuese të forcës dhe peshës. Te ky lloz krahu i forcës çdoherë është më i madh se krahu i peshës nga del se me anën e llozit njëkrahësh mund të kursehet më shumë në forcë se me të njejtin lloz kur ai të përdoret si lloz dykrahësh.

== Ligji i ruajtjes ==

Për llozin dhe për të gjitha makinat e thjeshta vlen ligji i ruajtjes së punës i cili thotë:
''Puna e forcës është e barabartë me punën e peshës''.
Me ketë përkufizim i cili shpreh ligjin e ruajtjes së punës është e lidhur rregulla e artë e mekanikës, e cila shprehet: ''Duke përdorur llozin si makinë të thjeshtë nuk përfitohet në punë, por kursehet në rrugë, d.m.th. aq sa kursehet në forcë humbet në rrugë''.

==Forca dhe llozët==
[[File:Lever Principle 3D.png|thumb|right|Llozi në ekuilibër]] 
Avantazhi mekanik i një llozi mund të përcaktohet duke konsideruar ekuilibrin e momentit rrotullues ''T'', për shufrën,

:<math>T_{1}= M_{1}a=M_{2}b =T_{2},\!</math>

ku M<sub>1</sub> është forca hyrës në lloz dhe M<sub>2</sub> është forca dalëse.  Largësitë ''a'' dhe ''b'' janë distanca perpendikulare në mes të forcës dhe shufrës.

Avantazhi mekanik i llozit është në herësin e forcës hyrëse dhe asaj dalëse,

:<math>MA = \frac{M_{2}}{M_{1}}  = \frac{a}{b}.\!</math>

Kjo marrëdhënie tregon se avantazhi mekanik mund të llogaritet nga herësi i distancës nga shufra ku zbatohen forcat hyrëse dhe dalëse, duke supozuar se nuk ka hubje në fërkim apo flekibilitet.

Llozi është në ekuilibër në qoftë se prodhimi i forcës dhe krahut të saj është i barabartë me prodhimin e peshës dhe krahut të saj apo momenti statik i forcës me momentin statik te peshës.

== Zbatimi ==
[[Figura:Llozi.jpeg|thumb|250px]]
Parimi i llozit zbatohet në një numër të madh rastesh si dhe në praktikën e përditshme, për shembull, tek gërshëret, pincetat, thyesja e arrave, mjetet e ndryshme për prerje, hapje, mjete për ndrydhje etj.
Te gjitha llojet e loozit bëjnë pjesë në makina të thjeshta. Makina të thjeshta quhen veglat e punës ose edhe një trup me atë të të cilëve me forcë të vogel përvetësohet punë më e madhe.

=== Përdorimi i hershëm ===
Shënimet më të hershme të përdorimit të llozit datojnë nga shekulli i tretë para Krishtit dhe u përdoren nga [[Arkimedi]]. "''Më jepni një vend për të qëndruar, dhe unë ka mundësi ta lëviz Tokën me të''" është thënie e Arkimedit i cili dha gjendjen korrekte matematikore të principit të llozit.<ref>{{cite book|last=Mackay|first=Alan Lindsay|title=A Dictionary of scientific quotations|url=https://archive.org/details/isbn_9780750301060|publisher=Taylor and Francis|location=London|year=1991|page=[https://archive.org/details/isbn_9780750301060/page/11 11]|chapter=Archimedes ca 287–212 BC|isbn=978-0-7503-0106-0}}</ref>

Supozohet se<ref>{{cite book|last=Budge|first=E.A. Wallis|title=Cleopatra's Needles and Other Egyptian Obelisks|publisher=Kessinger Publishing|year=2003|page=28|isbn=978-0-7661-3524-6}}</ref> në Egjiptin antik, ndërtimtarët përdorin llozin për të lëvizur dhe ngritur obeliske që peshonin më shumë se 100 tone.

== Referime ==
{{reflist}}