Hidrogjeni

Stampa:Infoboks Element Kimike Hidrogjeni është një gaz, ky është elementi i parë i tabelës periodike te elementeve. Hidrogjeni ka vetem një elektron ne shtresën e parë elekronike, kjo shtresë për të qenë e plotë duhet të ketë dy elektone. Masa atomike e hidrogjenit eshte 1. 008g/mol. Në bërthamën e tij ky element përmban një proton që ka ngarkesë pozitive dhe në shtresën e jashtme një elektron me ngarkesë negative.

Zbulimi

Struktura e elektroneve

Në 1671 në një publikim kimisti Britanik Robert Boyle e pershkruan një gaz djegës që u lirua nga një reaksion në mes të hekurit dhe acidit të holluar. Shumë më vonë, me 1766 shkencëtari Britanik Henry Cavendish zbuloi se bëhej fjalë për një element kimik kur ai bënte eksperimente me kvik. Edhe pse ai arriti ti shpjegoj saktësisht shumë tipare, ai paramendonte se jo acidi, por metali ishte liruesi i këtij gazi. Për ketë arsyje ai e quajti elementin e zbuluar gas djegës i metalëve. Disa vjet më vonë Antoine Lavoisier e emëroi atë me emrin që aktual, Hidrogjen. Emri Hidrogjen vjen nga termet Greke hydrogenium e genes mund të përkthehët në krijues i ujit.

Përhapja e Hidrogjenit në natyrë

Hidrogjeni eshte element mjaft i perhapur ne natyre. Hidrogjeni eshte perberesi kryesor i diellit dhe i yjeve te tjere. Ne Toke hidrogjeni gjendet afersi te vullkaneve. Ai lirohet bashke me gazrat vullkanik. Meqenese hidrogjini eshte me i lehte se ajri ai gjendet ne shtresat e larta te atmosferes. Hidrogjeni me teper gjendet i perhapur ne forme te komponimeve te tij. Komponimi me i perhapur i tij eshte uji. Hidrogjeni gjithashtu eshte perberes i naftes, qymyres dhe i lendeve te tjerate djegshme. Hidrogjeni eshte perberes i bimeve dhe i shtazeve. Buka, sheqenat, yndyrnat, proteinat dhe shume substanca te tjera te rendesishme per zhvillimin e jetes permbajne hidrogjen.

Përbërja

Hidrogjeni eshte elementi i par ne sp, Hidrogjeni mund të ketë dy izotope (iso=do te thote i njejt, topos=do te thote vend), pra jane atome qe kane te njejtin vend ne tabelen periodike por paraqesin një masë atomike të ndryshme sepse përmbajnë një numër të ndryshëm neutronesh.

Hidrogjeni kur lidhet me elemente te tjere formon tre tipe produktesh: hidrure kriprash kur lidhet me metale, hidrure molekolare ose kovalente kur lidhet me jometale dhe e fundit hidroathartira qe janë thartira që përmbajnë hidrogjen plus jometal. Shembujt e disa hidroathartirave mund te jenë: acidi klorhidrik $\mathrm{H}\mathrm{C}\mathrm{l}$, acidi fluorhidrik $\mathrm{H}\mathrm{F}$, thartira sulfhidrike $\mathrm{H}{\phantom{A}}_2\mathrm{S}$, acidi bromhidrik $\mathrm{H}\mathrm{B}\mathrm{r}$, acidi jod'hidrik $\mathrm{H}\mathrm{I}$.

Kombinimet kimike

Skeda:Emissions Spectra.webm Hidrogjeni nderton përbërje kimike me numër oksidimi (no) -1 qe quhen Hidride me elementet e grupit I A dhe II A. Përbërjet më të rëndësishme jane hidridi i Litiumit- $\mathrm{L}\mathrm{i}\mathrm{H}$, Natriumit- $\mathrm{N}\mathrm{a}\mathrm{H}$, Kalciumit- $\mathrm{C}\mathrm{a}\mathrm{H}{\phantom{A}}_2$. Hidridet përfitohen me nxehjen e metaleve te shkrira me hidrogjenin ne temperaturë 300-700 gradë celcius ne shtypje prej 101, 325 kPa. Hidrogjeni me Al, He, Be nderton hidride polimerizuese kovalente te cilat nuk mund te perfitohen me sintezen direkte te elementeve. Hidrogjeni nderton komponime me no +1 me elementet e grupit IVa te sistemit periodik qe jane Hidride neutrale, me gr. Va hidride pak acidike, me gr. VIIa hidride shume acidike. Brenda grupeve te caktuara te elementeve karakteri bazik i hidrideve zvoglohet kurse karakteri acidik dhe temperatura e vlimit rritet. Temperatura e vlimit eshte me e madhe se sa pritet te $\mathrm{H}{\phantom{A}}_2\mathrm{O}$, $\mathrm{H}\mathrm{F}$, $\mathrm{N}\mathrm{H}{\phantom{A}}_3$, pershkak te lidhjes hidrogjenore.

Përdorimi

Është element shumë i përhapur dhe ndodhet në përbërjen e diellit ku shërben si burrim i energjis diellore. Në gjendje të lidhur ndodhet në ujë, në përbërjen e mineraleve, thëngjillit, naftës, acideve, bazave, sheqerit, alkooleve etj. Poashtu ne te ardhmen hidrogjeni do te mund te perdoret edhe si lende djegese te motoret e ndryshem, arsyea eshte se me perdorimin e hidrogjenit si LD-se nuk do te ndotet ambienti per shkake se nuk do te lirohet SO2 si gaz i helmueshem por avujt e ujit.

Shih dhe këtë

Hidrogjeni gjen perdorim edhe ne industrit e renda si te aeroplaneve si lende e papare fantastiko-shkencore raketore sepse per njesi te mases liron me se shumti energji se gjitha lendet e djegshme.