Indeksi i zhvillimit njerëzor

World map representing the inequality-adjusted Human Development Index categories (based on 2018 data, published in 2019).

Stampa:Legend Stampa:Legend Stampa:Legend

Stampa:Legend Stampa:Legend

Indeksi i Zhvillimit Njerëzor (HDI ose Human Development Index ) është një statistikë e përbërë nga tregues të ndryshëm që shërben si indikator i renditjes së vendeve sipas nivelit të "zhvillimit njerëzor" dhe i ndan ato në vende të zhvilluara (zhvillim i lartë), vende në zhvillim (zhvillim mesatar), dhe vende të pazhvilluara (zhvillim i ulët). Statistika përbëhet nga statistikat e Jetëgjatësisë, Edukimit dhe PKB (Prodhimi Kombëtar Bruto).

Origjina e HDI

Origjina e HDI duhet gjetur në Raportin e Zhvillimit Njerëzor (HDR) që gjendet në Programin për Zhvillim të Kombeve të Bashkuara (UNDRP). Këto programe u filluan në vitin 1990 nga Mahbub ul Haq dhe ka qëllimin e caktuar: "për të zhvendosur fokusin e zhvillimit ekonomik nga llogaritja e të ardhurave kombëtare drejt politikave të përqendruara ndaj popullit.".

Për të krijuar HDR, Haq mblodhi bashkë një grup të njohur ekonomistësh si : Paul Streeten, Frances Stewart, Gustav Ranis, Keith Griffin, Sudhir Anand, and Meghnad Desai. Por ishte puna e Amartya Sen që dha thelbin e konceptit. Haq ishte i sigurt se një përzierje e matësve të zhvillimit njerëzor do të duhej për të bindur publikun, akademikët dhe politik-bërësit kështu që ata mund të vlerësonin zhvillimin jo vetëm nga ana ekonomike por gjithashtu edhe nga përmirësimet në mirëqenien e njerëzve. Sen fillimisht e kundërshtoi këtë ide, por ai e ndihmoi Haq për të krijuar Indeksin e Zhvillimit Njerëzor (HDI). Sen ishte i shqetësuar për shkak se ishte e vështirë të kapje tërë kompleksitetin e faktorëve njerëzorë në një tregues të vetëm por Haq e bindi atë se vetëm një numër i vetëm mund të tërhiqte vëmendjen e politik-bërësve nga përqendrimi ekonomik deri në mirëqenien e njerëzve.

HDI është përdorur nga Organizata e Kombeve të Bashkuara që nga viti 1990.

Tre dimensionet e HDI VOLL HD

HDI kombinon tre dimensione:

• Jetëgjatësia në lindje, një tregues i shëndetit dhe jetëgjatësisë së popullatës.
• Dija dhe edukimi, të matura nga shkalla e analfabetizmit të të rriturve dhe disa statistika të tjera.
• Standardi i jetesës, të matura nga prodhimi kombëtar bruto për frymë.

Metodologjia

Tendenca e HDI mes viteve 1975 dhe 2004

Stampa:Legend Stampa:Legend Stampa:Legend Stampa:Legend

Stampa:Legend Stampa:Legend Stampa:Legend

Formula që përcakton HDI është shpallur nga Programi për Zhvillim i Kombeve të Bashkuara (UNDRP) Në përgjithësi, për të transformuar një variabël të papërpunuar, le të themi $x$, në një tregues pa njësi ndërmjet 0 dhe 1, përdoret formula e mëposhtme:

• $x$-index = $\frac{x-\min \left(x\right)}{\max \left(x\right)-\min \left(x\right)}$

ku $\min \left(x\right)$ dhe $\max \left(x\right)$ janë vlerat më të ulëta dhe më të larta që variabla $x$ mund të marrë, respektivisht.

HDI pastaj përfaqëson një shumë uniformë ⅓ e kontribuar nga secili prej këtyre treguesve:

• Treguesi i Jetëgjatësisë = $\frac{LE-25}{85-25}$
• Treguesi i Edukimit = $\frac{2}{3}\times ALI+\frac{1}{3}\times GEI$
  • Treguesi i Analfabetizmit i të Rriturve = $\frac{ALR-0}{100-0}$
  • Raporti Bruto i Rregjistrimeve (në shkollë) = $\frac{CGER-0}{100-0}$
• GDP = $\frac{\log \left(GDPpc\right)-\log \left(100\right)}{\log \left(40000\right)-\log \left(100\right)}$

Raporti i 2009

Raporti i 2009 u lëshua në 5 tetor 2009 dhe mbulon periudhën e vitit 2007. U titullua "Kapërcimi pengesave: Ndryshimi dhe zhvillimi njerëzor". Vendet e para në HDI u grupuan në një kategori te re të quajtur "Zhvillim Njerëzor Shumë i Lartë". Ato janë:

1. Stampa:Flamuri Norvegjia 0.971 (Stampa:Profit 1)
2. Stampa:Flamuri Australia 0.970 (Stampa:Profit 2)
3. Stampa:Flamuri Islanda 0.969 (Stampa:Loss 2)
4. Stampa:Flamuri Kanadaja 0.966 (Stampa:Loss 1)
5. Stampa:Flamuri Irlanda 0.965 (Stampa:Steady)
6. Stampa:Flamuri Hollanda 0.964 (Stampa:Steady)
7. Stampa:Flamuri Suedia 0.963 (Stampa:Steady)
8. Stampa:Flamuri Franca 0.961 (Stampa:Profit 3)
9. Stampa:Flamuri Japonia 0.960 (Stampa:Steady)
10. Stampa:Flamuri Zvicra 0.960 (Stampa:Steady)
11. Stampa:Flamuri Luksemburgu 0.960 (Stampa:Loss 3)
12. Stampa:Flamuri Finlanda 0.959 (Stampa:Profit 1)
13. Stampa:Flamuri Shtetet e Bashkuara të Amerikës 0.956 (Stampa:Loss 1)

14. Stampa:Flamuri Austria 0.955 (Stampa:Profit 2)
15. Stampa:Flamuri Spanja 0.955 (Stampa:Steady)
16. Stampa:Flamuri Danimarka 0.955 (Stampa:Loss 2)
17. Stampa:Flamuri Belgjika 0.953 (Stampa:Steady)
18. Stampa:Flamuri Italia 0.951 (Stampa:Profit 1)
19. Stampa:Flamuri Lihtenshtajni 0.951 (Stampa:Loss 1)
20. Stampa:Flamuri Zelanda e Re 0.950 (Stampa:Steady)
21. Stampa:Flamuri Mbretëria e Bashkuar 0.947 (Stampa:Steady)
22. Stampa:Flamuri Gjermania 0.947 (Stampa:Steady)
23. Stampa:Flamuri Singapori 0.944 (Stampa:Profit 1)
24. Stampa:Flamuri Hong Kongu 0.944 (Stampa:Loss 1)
25. Stampa:Flamuri Greqia 0.942 (Stampa:Steady)
26. Stampa:Flamuri Koreja e Jugut 0.937 (Stampa:Steady)

27. Stampa:Flamuri Izraeli 0.935 (Stampa:Profit 1)
28. Stampa:Flamuri Andora 0.934 (Stampa:Loss 1)
29. Stampa:Flamuri Sllovenia 0.929 (Stampa:Steady)
30. Stampa:Flamuri Brunei 0.920 (Stampa:Steady)
31. Stampa:Flamuri Kuvaiti0.916 (Stampa:Steady)
32. Stampa:Flamuri Qipro 0.914 (Stampa:Steady)
33. Stampa:Flamuri Katari 0.910 (Stampa:Profit 1)
34. Stampa:Flamuri Portugalia 0.909 (Stampa:Loss 1)
35. Stampa:Flamuri Emiratet e Bashkuara Arabe 0.903 (Stampa:Profit 2)
36. Stampa:Flamuri Republika Çeke 0.903 (Stampa:Steady)
37. Stampa:Flamuri Barbados 0.903 (Stampa:Profit 2)
38. Stampa:Flamuri Malta 0.902 (Stampa:Loss 3)

70. Stampa:Flamuri Shqipëria 0.814 (Stampa:Steady)

Shih edhe

• Lista e shteteve sipas Indeksit të Zhvillimit Njerëzor